Нашақорлық пен есірткі бизнесіне қарсы күрес жөніндегі кешенді жоспар қабылданды

2026–2028 жылдарға арналған нашақорлық пен есірткі бизнесіне қарсы күрес жөніндегі Кешенді жоспар – қоғамдағы есірткілену деңгейін төмендетуге, жастарды қорғауға, есірткінің қолжетімділігін қысқартуға және ұйымдасқан есірткі арналарының жолын кесуге бағытталған жүйелі ведомствоаралық құжат болып табылады. Құжат алдын алу мен ерте анықтаудан бастап жедел әрекет етуге, цифрландыруға және халықаралық ынтымақтастыққа дейінгі қарсы іс-қимылдың толық циклін қамтиды.

Мемлекет басшысының биылғы жылдың наурыз айында өткен Ұлттық құрылтайдың IV отырысында берген тапсырмаларын орындау мақсатында Ішкі істер министрлігі мемлекеттік және жергілікті атқарушы органдармен бірлесіп Қазақстан Республикасында 2026–2028 жылдарға арналған нашақорлық пен есірткі бизнесіне қарсы күрес жөніндегі Кешенді жоспарды әзірлеп, бекітті (Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2025 жылғы 19 желтоқсандағы №1117 қаулысы).

Құжат ғаламдық және өңірлік деңгейдегі наркожағдайдың даму үрдістерін талдау, Парламент депутаттарының, мемлекеттік органдардың ұсыныстары, сондай-ақ жүйелі ведомствоаралық өзара іс-қимыл нәтижелері негізінде қалыптастырылды.

Кешенді жоспар мемлекеттік антинаркотикалық саясаттың негізгі бағыттарын қамтиды. Атап айтқанда, наркожағдайды мониторингілеу, алдын алу шаралары, есірткі қылмыстарының жолын кесу, заңнаманы жетілдіру, цифрлық шешімдерді енгізу және халықаралық ынтымақтастықты дамыту көзделген.

Құжатта заманауи технологияларды қолдануға ерекше басымдық берілген. Атап айтқанда, талдамалық және жедел қызметте жасанды интеллектті енгізу, газталдағыштармен және спектралды камералармен жабдықталған ұшқышсыз ұшу аппараттарын сатып алу, ішкі істер және ұлттық қауіпсіздік органдарын жеке химиялық қорғаныс және залалсыздандыру құралдарымен жарақтандыру, заттай дәлелдемелерді сақтау қоймаларын цифрландыру, сондай-ақ цифрлық іздер базасын қалыптастыру көзделген.

Іс-шаралардың жеке блогы заңнамалық және нормативтік құқықтық базаны жетілдіруге бағытталған. Атап айтқанда, наркоскрининг жүргізудің негіздері мен тәртібіне, параллель қаржылық тергеп-тексерулерге, криптовалюта айналымын реттеуге, спайкингке қарсы іс-қимылға қатысты түзетулер енгізу, сондай-ақ есірткі қылмыстарын анықтауға жәрдемдескен азаматтарды ынталандыру тетіктерін әзірлеу жоспарланған.

Бағдарламалық құжат 7 бөлімнен, 106 тармақтан және 30 тармақшадан тұрады. Кешенді жоспарды әзірлеу барысында ол Премьер-Министр жанындағы Республикалық штабтың, Президент жанындағы Жастар саясаты жөніндегі кеңестің, Ішкі істер министрлігі жанындағы Нашақорлық құқықбұзушылықтардың алдын алу жөніндегі кеңестің отырыстарында, сондай-ақ халықаралық бейінді ұйымдардың сараптамалық әлеуетін пайдалана отырып қаралды.

Кешенді жоспарды іске асыру нәтижесінде қоғамдағы есірткілену деңгейін және жасөспірімдер арасындағы есірткі қылмыстарын төмендету, есірткінің және интернеттегі заңсыз контенттің қолжетімділігін қысқарту, есірткі заттарын тәркілеу көлемін арттыру, жойылған есірткі арналары мен ұйымдасқан қылмыстық топтар санының өсуі, сондай-ақ өңір әкімдіктерінің антинаркотикалық қызметінің тиімділігін бағалау рейтингісін енгізу күтілуде.

Іс-шараларды қаржыландыру үш жылдық кезеңге республикалық және жергілікті бюджеттер қаражаты есебінен көзделген.

Еске салайық, 2023–2025 жылдарға арналған қолданыстағы Кешенді жоспарды іске асырудың өзі нақты нәтижелер берді. Атап айтқанда, есірткі заттары мен прекурсорлардың тізбесі өзектендіріліп, оған 31 жаңа түр енгізілді. Синтетикалық есірткіні тәркілеу көлемі үш есе артты – 382 килограмнан 1,2 тоннаға дейін. Сот-сараптама органдары 41 заманауи жабдықпен қамтамасыз етіліп, сараптама жүргізу мерзімі бір айдан бір тәулікке дейін қысқартылды.

Сонымен қатар «Киберқадағалау» ақпараттық жүйесінің көмегімен бұғатталған есірткі сайттары мен заңсыз контент саны шамамен төрт есе өсіп, 2,6 мыңнан 9,2 мыңға жетті.