Мемлекет басшысы міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру туралы заңға енгізілген өзгерістерді ресми түрде бекітіп, тиісті құжатқа қол қойды. Бұл өзгерістердің қарапайым азаматтарға, сондай-ақ жалпы жүйеге қалай әсер ететінін білмек мақсатта «Әлеуметтік медициналық сақтандыру қоры» коммерциялық емес акционерлік қоғамы облыстық филиалына қайырылған едік.
Филиал директоры Ғайни Аймағанбетованың айтуынша қазіргі уақытта Қазақстан халқының 83 пайызы сақтандырылған. Алайда шамамен 3,3 миллион адам МӘМС жүйесінен тыс қалып отыр. Ал облысымызда 948 мың (80,8 пайыз) сақтандырылған. Әлі де болса 225 мыңнан аса адам жүйеден тыс қалып отыр.
– Үкіметтің 2024 жылғы 7 шілдеде өткен кеңейтілген отырысында Мемлекет басшысы жергілікті атқарушы органдардың жауапкершілігін арттыруды тапсырған болатын. «Әлеуметтік осал санаттарға жататын азаматтар үшін медициналық сақтандыруға аударымдар жергілікті бюджет есебінен төленуі тиіс», деген еді Президент. Осыған байланысты халықты МӘМС жүйесімен барынша қамтуға мүмкіндік беретін жаңа шаралар қабылданды. Енді жергілікті атқарушы органдар әлеуметтік әл-ауқат деңгейі бойынша дағдарыстық және шұғыл жағдайдағы (D және E деңгейі) санаттарына жататын азаматтар үшін МӘМС жарналарын төлейтін болады. Осы шаралардың нәтижесінде 2026 жылы шамамен 1 миллион адам МӘМС жүйесімен қосымша қамтылмақ. Сонымен қатар, ресми тіркелген жұмыссыздар үшін де жарналар жергілікті бюджет есебінен төленеді. Бұл өз кезегінде халықты жұмыспен қамту мәселелерінде әкімдіктердің жауапкершілігін арттырады. Өңірлер жұмыс орындарын құруға, кедейлікті азайтуға және халықты жұмыспен қамту бойынша белсенді шаралар қабылдауға ынталы болады. Бүгінгі таңда облыс бойынша D және E деңгейі санаттарына жататын азаматтар саны 70 мыңның шамасында. Енді жергілікті атқарушы билікпен бірге бұл мәселені зерделеп, нақты жұмыстар атқаратын боламыз,– деген Ғайни Төленқызы МӘМС жүйесінде медициналық көмекті үздіксіз алу үшін жаңа норма енгізілгенін атап өтті.
Енді азаматтар кемінде бес жыл қатарынан жарна төлеген болса, уақытша төлем тоқтатылған жағдайда алты айға дейін сақтандырылған мәртебесін сақтай алады. Бұған дейін бұл мерзім 3 ай болатын. Мәселен, азамат бірнеше жыл бойы тұрақты түрде жұмыс істеп, жарналарын уақтылы төлеп келсе, бірақ кейін жұмысынан айырылып, табыссыз қалған жағдайда оған МӘМС аясында медициналық қызмет көрсетіледі. Алайда кейін сол айлардағы берешекті өтеу қажет болады.
Мемлекет басшысы 2024 жылғы Жолдауында азаматтардың денсаулық сақтау қызметтеріне қолжетімділігін қамтамасыз ету үшін «Бірыңғай медициналық көмек пакетін» жасауға ерекше назар аударған болатын.
Қабылданған өзгерістерге сәйкес, онкологиялық скринингтер 2026 жылдан бастап ТМККК (тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі) тізіміне өтеді және МӘМС жүйесінде сақтандырылған мәртебесіне қарамастан барлық азаматтар үшін тегін болады. Сондай-ақ, 8 әлеуметтік мәні бар ауруға (туберкулез, АИТВ, созылмалы вирусты гепатиттер мен бауыр циррозы, қатерлі ісіктер, психикалық және мінез-құлықтық бұзылыстар, орфандық аурулар, жедел миокард инфаркті, инсульт) күдік туындаған жағдайда консультативтік-диагностикалық көмек те тегін көрсетіледі. Бұған дейін мұндай көмек тек АИТВ мен туберкулезге күдік болғанда ғана ұсынылатын.
– 2026 жылдан бастап МӘМС-тің базалық пакетіне амбулаторлық диализ, сондай-ақ динамикалық бақылауды қажет ететін созылмалы аурулардың 12 тобы бойынша консультативтік-диагностикалық көмек, амбулаториялық дәрілік қамтамасыз ету, жоспарлы түрде стационарлық және стационарды алмастыратын көмек кіреді. Аталған аурулар тізбесіне бауыр аурулары, қан мен қан түзуші ағзалар аурулары, жоғарғы асқорыту жолдарының аурулары, инфекциялық емес энтерит пен колит, артропатиялар, дорсопатиялар, қалқанша безі аурулары, қуықасты безінің гиперплазиясы, сүт безінің қатерсіз дисплазиясы, әйелдердің жыныс мүшелерінің қабынусыз аурулары, бронхөкпе дисплазиясы, жүректің туабіткен ақаулары, даму ақаулары жатады, – деген Ғайни Аймағамбетова жарна есептеу шегінің өзгеруі және мемлекет жарнасының мөлшерлемесін арттыру туралы да түсіндіріп берді.
Ғайни Төленқызының айтуынша, халықты медициналық көмекпен қамтамасыз етудің маңызды шарттарының бірі – медициналық сақтандыру жүйесінің қаржылық тұрақтылығы. Осыған байланысты, 2026 жылғы қаңтардан бастап жарналар мен аударымдарды есептеу кезінде қолданылатын табыс көлемінің жоғарғы шегі жаңартылады. Жұмыс берушілер үшін бұл шек 40 ең төменгі жалақы (ЕТЖ) мөлшерінде, ал қызметкерлер үшін 20 ЕТЖ мөлшерінде белгіленеді. Аталмыш өзгеріс бастапқыда ұсынылған 50 ЕТЖ орнына қабылданған тиімді шешім. Мұндай тәсіл жүйенің тұрақтылығын қамтамасыз ете отырып, салық жүктемесінің шамадан тыс өсуіне жол бермейді. Сондай-ақ бұл өзгеріс міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесінің қаржылық тұрақтылығын нығайтып қана қоймай, азаматтардың денсаулық сақтау шығындарын өтеудегі жауапкершілікті әділ әрі теңдей бөлу қағидатын жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Осы шараның нәтижесінде жүйенің жылдық табысы шамамен 200 миллиард теңгеге артады деп күтілуде.
– Заңнамаға сәйкес, мемлекет МӘМС жүйесінде жеңілдігі бар санаттарға жататын азаматтар үшін жарна төлейді. Бұл жарналар республикалық бюджеттен бөлініп, балалар, зейнеткерлер, мүмкіндігі шектеулі жандар, жүкті әйелдер және тағы басқа 15 санаттағы азаматтардың медициналық көмек алуын қамтамасыз етеді. Қазақстанда МӘМС жүйесіне төленетін жарналар мен аударымдардың мөлшері қазіргі уақытта ең төмен деңгейде. Атап айтқанда 2025 жылы бұл көрсеткіш бар болғаны 2 пайызды құрады. Салыстырмалы түрде алғанда, басқа мемлекеттерде бұл үлес айтарлықтай жоғары, яғни, 9 бен 14,5 пайыздың аралығында. Жүйені бастапқы жобалау кезеңінде жарна мөлшерлемелері бұдан әлдеқайда жоғары болуы тиіс еді. Алайда, МӘМС жүйесі іске қосылған кезде, бұл мөлшерлемелер қоғамға бейімделу мақсатында едәуір төмендетілген. Алайда «Бірыңғай медициналық көмек пакеті» енгізіліп, МӘМС жүйесінде қосымша міндеттемелердің қосылуына байланысты жүйенің қаржылық жүктемесі күрт өсіп отыр. Осыған байланысты мемлекет тарапынан жарна мөлшерлемелерін кезең-кезеңімен арттыру ұсынылуда, – дейді Ғайни Төленқызы.
Жүйенің қаржылық тұрақтылығын қамтамасыз ету және медициналық көмектің сапасын арттыру мақсатында мемлекет МӘМС жарна мөлшерлемелерін кезең-кезеңімен арттыруды жоспарлап отыр. 2027 жылы бұл көрсеткіш 2,2 пайызға дейін өседі, ал 2037 жылға дейін біртіндеп 4,7 пайызға жетеді деп күтілуде.
