ӘН АҒА, АРДАҚТЫ АҒА, АБЫЗ АҒА!
Қазақтың даласы мен баласын өзінің әуезді әнімен әлдилеп келе жатқан, музыка зерттеуші, жазушы, композитор Илья Жақанов ағамыз Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығымен Қазақстанның Еңбек Ері атанды.
Бұл ел Президентінің қазақ руханиятын қолдауы. Марапат кезекті иесін тапты.
И. Жақановтың әндері ұлтымыздың байлығы, рухани қазынасы. Ескірмейтін, көнермейтін әндер. Ағамыз әсем әндерімен халқының жүрегін баурады.
Оның шалқар шабытынан туған «Жайлаукөл кештері», «Әселім», «Толағай», «Еділ мен Жайық», «Меңді қыз», «Нені ойладың», «Асылым», «Көгілдір Көлме» сияқты мазмұны терең, әсемдікті, табиғатты, сұлулықты, махаббатты жырлаған көптеген әндері халықтың сүйіп айтатын әндеріне айналған.
Бала күнімізде Илья ағаның әндерін жаттап өстік. Үйдегі үлкендер кешкісін бізге әндерін айтқызып, тыңдайтын.
Алматыдан ауылға келген кезінде Илья аға біздің үйге соқпай кетпейтін. Шешеміз Алтынсары (ауыл Әнтә апа деп атайтын) жақын әкпесі болып келетін. Әкеміз Тілеміс пен Илья ағаның әкесі Жақан ағайдың арасындағы достық, сыйластық қарым-қатынас ерекше еді. Кейде туып-өскен ауылымыз Ақтоғайдың «Қызылтас» деп аталатын қатпар тасты қырқасында отырып, кейде есіктің алдында тігілген киіз үйде сапыра құйылған сары қымызды ұртап отырып әңгіме-дүкен құрушы еді Жарықтықтар. Бірінің үйіне бірі жиі барып, хабарласпай қалса іздеп отыратын.
Мен әкемізге ілесіп Жақан атамыздың үйіне барған кезде, ол кісі үйіндегі Балкен апамызға:
— Балкен тұр, көрпе сал, шай қой, «Асекең» келе жатыр, — деп, бала да болсам мені көтере сөйлеп, еркелетіп, мойнына міңгізіп отырушы еді.
…..Осыдан үш жыл бұрын ауданымыздағы іргелі кәсіпорын «Қаратау» тау-кен өңдеу кешеніне қарасты «Көктал» емдеу-сауықтыру кешенінде Илья ағамызбен бас қосудың сәті түсті. Айтыскер ақын Құсайынов Талғат бар, отбасымызбен арнайы сәлем бере барған едік. Дастархан басында біраз кісілер болды. Сазгер ағамен сәлемдесуге Қаратау қаласынан журналист Сәулембай Әбсадықұлы ағамыз келіпті.
Ел аузында жүрген қазақтың халық әндерінің шығу тарихы, қазақтың ән өнеріндегі Ақан сері, Біржан сал, Мәди, Мұхит, Жаяу Мұса, Балуан Шолақ сияқты ірі тұлғалары, олардың әндері туралы айтқан Ағамыздың әсерлі әңгімесіне сусындадық.
Өзіміздің Сарысудан шыққан, көп айтыла бермейтін, ұмыт болып бара жатқан өткен ғасырдың бас кезінде өмір сүрген әншілер мен өнер адамдары жайында тамсана отырып тыңдадық.
Ағамызға қосылып біраз әндерді шырқадық. Сүйікті әнінің бірі «Толағайды», Ақан серінің «Балқадишасын» домбырамен орындап бердім. Жақсы әндердің бір-екеуін Талғат айтты. «Бар екенсіңдер ғой» деп қуанып, риза болып отырды.
Балам Иманғалиды өзіне шақырып, алдына алып отырып бетінен сүйіп, батасын берді. Бір тақиясын «киіп жүр» деп Иманғалиға сыйға берді. Кезінде мені Жақан атамыздың мойнына міңгізіп еркелететіні есіме түсіп, «ұрпақтар сабақтастығы осы екен ғой» деген сезімде болдым.
Естелік суретке түстік.
Қазақ ән-жырларын түгендеп, жинап әрі зерттеп, және өзінің әсем де әуезді әндерімен халқымызға мол мұра қалдырып келе жатқан дарабоз композитор, қадірлі Илья ағамызды осынау жоғарғы деңгейдегі марапатымен құттықтай отырып, зор денсаулық, ұзақ өмір, шығармашылық шалқар шабыт тілеймін!
Марапатыңыз құтты болсын, ардақты Аға!
Тыныш тәтем екеуіңіз еркелей қатар аққан қос өзен Еділ мен Жайықтай бірге жасай беріңіздер!
Ғұмырлы болыңыз, Алаштың абызы, қазақ әндерінің археологы Илья аға!
А. Тілемісов
Сарысу ауданы
