Ана тіліміз Мемлекеттік тіл мәртебесіне көтерілгеніне ширек ғасырдан астам уақыт болса да көптеген іс қағаздар әлі де ресми тілде жүргізіледі. Аға буын өкілдерінің бірқатары қазақша білмейтінін алға тартып, сауалыңызға ресми тілде жауап береді. Себебі, кеңестік кезеңде білім алып, тәрбиленіп өскен аға буын қаны қазақ болса да қазақшаға тілін сындыра алмай жүр. Әрине, орысша білмесең, оқуға түсе де, қызметке орналаса да алмайтын кезеңнің идеологиясымен өскен ұрпақ заманының талабына кінәлі емес. Мұның мәнін ұғынған үкімет мемлекеттік тілді оқыту орталықтарын ашып, осы іске қыруар қаржы да бөліп отыр. Қуанарлығы – сол орталықтарда өзге ұлт өкілдерінің талаптанып жүргені. Ал, қынжылтатыны – өз ана тілін арнайы оқып жүрген қандастарымызды көру. Біз кездестірген 16 жасар орыс қызы «Қазақстанның азаматы болғандықтан, Мемлекеттік тіл – менің тілім, сол тілде сөйлеуге міндеттімін» деп сүйсіндірді. Жасыратыны жоқ, Дарья Сорокина жас болса да көптеген жасы үлкендерге үлгі.
Тарихқа көз жүгіртсек, Қазақ ССР Жоғарғы Кеңесінің сессиясы 1989 жылдың 22-қыркүйегінде Қазақ ССР-інің Тіл туралы заңын қабылдап, оның 1-бабында «Қазақ тілі Қазақ ССР-інің мемлекеттік тілі болып табылады» деп көрсетті. Бұл талап оңайлықпен қабылданбағанын бәріміз білеміз. Анасының ақ сүтімен бойына дарыған тілінің өрісі тарылып бара жатқанда, көкірек көзі ояу азаматтардың бас көтерген батыл әрекеттерімен тіліміз құрдымға кетуден аман қалды. Осыны әр сәт сайын ескерсек, зор еңбекпен жеткен бақытты бағалар едік. Тіл тазалығын сақтап, бүтін елдің тағдырына тірек болар ана тілді биігінен түсірмеуге еңбектенсек, баста бар бақыттың қадіріне жеткеніміз сол болар еді.
Тараз қаласында туылып, көне шаһарда өсіп келе жатқан жас жеткіншек Дарья Александровна қазақшаға тіл сындырудың соншалық қиын еместігін айтады. Әрине, егер шын талпынса, алынбас қамал болмайды.
– Анам Ирина қазақшаны жақсы білмегенімен күнделікті қолданылатын ауызекі сөздермен сөйлесе алады. Дегенмен, Қазақстанда тұрып, мемлекеттік тілді білмеуінен көп қиналады. Өзі мейірбике болғасын, жұмыста көпшілікпен тығыз байланыста жұмыс істейді. Мейірбикенің алдына науқастанған кісі келетіні белгілі. Алдына келген науқастың «тілін түсінбеймін» деп қыңырайып отыру – ақ халаттыға жараспайды. Сондықтан, ол мемлекеттік тіл мен ресми тілде емін-еркін сөйлегісі келеді. Мені 1-сыныпқа апарғанда өз қолынан маған арнап сөздік жасап берді де: «Қызым, мүмкіндігінше қазақшаны жетік меңгер. Болашағың үшін ол маңызды,» деді. Сөздікке күніге өзі естіген қазақша сөзді жазады да оның орысшасын басқалардан сұрап алып, қосады. Сөйтіп, оны маған күнде жаттатып, қадағалап, сұрап отырды. Және біз тұратын көшеде де көршілеріміздің көбі қазақтар. Сол себепті, мен қазақ балалармен бірге жүріп, дос болдым. Тараз қаласындағы №23 орта мектепте оқыдым. Ол аралас мектеп болғандықтан, достарым әр ұлттан. Мен мектепте де, қазір колледжде де орыс тобында оқимын. Бірақ, қазақ тілін жатық меңгеруіме ол еш кедергісін келтірмейді. Керісінше, тобымыздағы қазақша білмейтін достарыма қазақ тілі сабағында көмектесемін. Маған өзімнің ана тіліммен бірге қазақ тілін үйрену аса қиынға соққан жоқ. Адам бір нәрсені нақты мақсат етіп, соған жетем десе, қалайда орындай алатыны анық қой. Менің де, анамның да мақсатымыз өмір сүріп жатқан елдің тілін өз тіліміздей меңгеру болды, – деп Дарья ойын біздің тілімізде жеткізді. Шын сүйсіндік. Іштей Тәңірге тәубе етіп, мақсаты айқын, еліне адал ниетті жас азаматтың өсіп келе жатқанына қуандық.
Қазір бағдарламашы мамандығы бойынша арнаулы орта білім алып жүрген орыс қызы Дарья қазақ халқының бірқатар салт-дәстүрімен де таныс екен. Әсіресе, Ораза, Құрбан айт мерекелерін ұнататын көрінеді.
– Қазақтарда қос бірдей Айт мерекесі бар. Бұл мерекеде ел барын дастарханына жайып, кім келсе де есігін ашып, төріне отырғызады. Қазақтың меймандос болмысын танытатын бұл мереке бір жерде тұрсаң да бейтаныс кісілермен жақын танысуыңа ықпал етеді. Әркім өз үйінен дәм таттыруға асығып, бір-бірін шаңырағына шақырады. Біздің орыс халқында да осыған ұқсас пасха деген мейрамымыз бар. Бірақ, салыстырып қарасаң, екеуінің ерекшелігі екі бөлек. Тағы бір ұнататыным – Наурыз мерекесі. Бұл күні халық қазан толтырып, наурыз көже пісіреді. Жеті дәмнен жасалатын наурыз көжені жылда ішемін. Бірақ, сол әзірлеу әдісімен өз үйімде пісірсем де Наурыз мерекесіндегідей наурыз көженің дәмі шықпайды. Соған қарағанда, Наурыз мерекесінің өзіндік мәні айрықша болса керек. Болашақта да қазақ халқының талай дәстүрлерін үйренеріме сенімдімін. Себебі, бұл халықтың болмысы маған қатты ұнайды, – дейді талабы таудай бойжеткен.
Арманшыл жастың мақсатына жетуіне тілектестігімізді білдірдік. Мақсатшыл қадамына сәттілік серік болғай!
Қ.Қарасаева
