Балалардың қауіпсіздігі – қоғамның басты міндеті

Шу аудандық мәдениет үйінде облыстық білім басқармасының бастамасымен «Балалардың қауіпсіздігі – қоғамның басты міндеті» атты кездесу өтті. Оған аудан әкімі Бақытжан Жәнібеков, Жамбыл облысы әкімдігінің білім басқармасының басшысы Мейірхан Өмірбек, аудандық қоғамдық кеңес төрағасы Ерболат Досымбаев, психология ғылымдарының кандидаты Гульжан Вероцкая, облыстық психикалық денсаулық орталығының суицидологы Сәуле Бурашева, облыс бойынша балалар құқығы жөніндегі уәкіл Дәурен Багжанов, «Сенімен болашақ» республикалық қоғамдық бірлестігінің Жамбыл облыстық филиалының психологы Марал Хантөреқызы, ауылдық округтердің әкімдері, құқық қорғау органдарының, қоғамдық бірлестіктердің өкілдері, сондай-ақ ата-аналар қатысты.
Іс-шараның модераторы болған Мейірхан Азатұлы кездесудің мақсатын атап өтіп, өскелең ұрпақты тәрбиелеу мәселелері бағытында жасөспірімдер арасындағы өз-өзіне қол жұмсау тақырыбы көтеріліп, талқыланып отыратын түрлі жиындар мен форумдар өткізіліп жатса да, мұның бәрі бұл құбылысты толығымен жою үшін жеткіліксіз болып отырғандығын мәлімдеді. Сол себептен, бұл тұста бүкіл қоғамның және ең алдымен ата-аналардың көмегі мен қолдауы қажет. Сондықтан, бұл кездесудің негізгі мақсатты аудиториясы тіршілік әрекетінде қиын жағдайға тап болған балалардың ата-аналары болды.
Жиналғандардың алдында алғашқы болып сөз алған Гүлжан Вероцкая жасөспірімдерде суицидтік көңіл-күйдің пайда болуының негізгі себептері туралы айтып өтті.
– Қазіргі заманда ата-аналардың көпшілігі материалдық жағдайды, азық-түлікпен қамту, ақша табу мәселелерін алдыңғы кезекке қойып, бала тәрбиесін екінші орынға ысырып қойды. Алайда, балалар ата-ананың қолдауына, олардың өміріне қызығушылық танытуымызға, қарапайым ата-аналық махаббатқа өте мұқтаж. Мұндай отбасында кенеттен келеңсіз жағдай бола қалса, ата-аналар «оған не жетпей жатыр «деген сұрақ қоя бастайды. Жауап өте қарапайым: сіз жетіспедіңіз, сіздің қамқорлығыңыз бен мейіріміңіз, қолдауыңыз бен сеніміңіз жетіспеді. «Баланы жүрегіңмен сүй, ал түріңмен көрсетпе». Бұл кеңесті біздің көпшілігіміз өмір бойы ұстанамыз. Бұл «көрінбейтін махаббат» қарапайым ережелерде бейнеленеді: балалардың жеңістерінен бас тарту және жеңілістер үшін қорлау, ештеңенің байыбына бармай жатып, не болғанын сұрамай жатып, түрі бір нәрсені жақтырмай тұрғаны үшін кім кімді асырап жүргенін еске салып, ұрысу. Бала өміріндегі достық, алғашқы махаббат, қорқынышты түстер және армандаған мақсаттар – мұның бәрі ересектердің басым бөлігі үшін аса маңызды емес, жай нәрсе сияқты көрінеді. Ересектердің көзқарасы бойынша, жақсы тамақтанған, дені сау, жақсы оқитын бала партадағы көршісіне деген жауапсыз сезімдер секілді мағынасыз заттардан бақытсыз болуға құқылы емес.
Эмоционалды жабықтық, сезімдерді көрсетуге деген ұялшақтық, баланың жеке басын құрметтемеу- бұл ағаттық. Оның басты себепкері – баланың ата-анасы. Ата-аналар көп жағдайда Құдайға шүкір, аман-есен өсіп жатыр деген оймен қалады. Алайда, ата-ананың қолдауы мен махаббаты баладағы «мен анама керек емеспін, яғни басқаларға да керегім жоқ, мен жалғыз боламын» деген қорқынышты ойдың қалыптаспауына негіз болу керек,- деп Гүлжан Ералықызы ата-аналарды балаларына жылы сезімдерін білдіруден тартынбауға шақырды.
Сондай-ақ, ол арнайы дайындалған слайдтардың көмегімен жасөспірімдерде аутодеструктивті көңіл-күйдің пайда болуының алдын алу жолдары және олардың балаларда болуының негізгі белгілері туралы егжей-тегжейлі айтып өтті.
Мұнан кейін сөз облыстық психикалық денсаулық орталығының суицидологы Сәуле Бурашеваға беріліп, ол балалар мен жасөспірімдердің суицидтері төңірегіндегі жағдайға қысқаша талдау жасады.
Баяндамашы атап өткендей, өткен жылы облыста кәмелетке толмағандар арасында 13 суицид оқиғасы тіркелген, оның 11-і жасөспірімдердің тұрғылықты жерінде болған. Құқық қорғау органдары жүргізген тергеу қорытындысы бойынша оқиғалардың негізгі себептерінің 80 пайызы анықталған жоқ. 3 бала аз қамтылған отбасында өскен, 5 кәмелетке толмаған бала орташа табысы бар отбасынан, ал тағы бесеуі жоғары табысы бар отбасынан шыққан. Балалардың 54 пайызы көпбалалы үйде тәрбиеленген. Ағымдағы жылдың өзінде жасөспірімдер арасында 5 суицид оқиғасы орын алып отыр. Сондай-ақ, ол осындай қайғылы оқиғалар орын алған отбасы мүшелеріне психологиялық оңалту және психологиялық көмек көрсету бағытында жүргізіліп жатқан жұмыстар туралы да баяндады.
Сондай-ақ, жасөспірімдер суицидінің алдын алу бойынша Жамбыл облысы бойынша балалар құқықтары жөніндегі уәкіл Дәурен Багжанов айтып өтсе, аудандық қоғамдық кеңес төрағасы Ерболат Досымбаев өзінің өмірлік тәжірибесінен мысалдар келтіре отырып, балаларды өздерінің жалпы дамуына және достары мен ересектердің алдында өзін-өзі бағалауды арттыруына ықпал ететін спорт, музыка және басқа да пайдалы істермен айналысуға тартудың маңыздылығын жеткізді. Сонымен қатар, «Сенімен болашақ» республикалық қоғамдық бірлестігінің Жамбыл облыстық филиалының психологы Марал Хантөреқызы ата-аналардың қатысуымен психологиялық тренинг өткізіп, балалардың санасын негізінен интернет желісінен келетін деструктивті ақпараттың қалай уландыратынын қарапайым тәжірибемен көрсетті.
Кездесуді қорытындылаған Мейірхан Азатұлы балалар суицидінің алдын алу бойынша профилактикалық шараларды нығайту жұмыстарын ата-аналармен, білім беру мекемелерімен және мектептен тыс білім беру ұйымдарымен бірлесе отырып, жүзеге асыру қажеттігін мәлімдеді. Жалпы күш біріккенде ғана қоғамдағы келеңсіз құбылыстардың алдын алуға болады.