Ірі қара малдардың қарасан селі — жедел өтетін, безгек сияқты дене қалтырауымен, ағзаның етті жерлерін басқанда дыбыс беретін ісіктердің пайда болуымен білінетін індетті ауру. Қарасанмен негізінен 3 айдан 4 жас аралығындағы сиыр малы, сирегірек қой, ешкі, бұлан мен бұғы ауырады. Ауру алиментарлық жолмен және зақымданған тері арқылы жұғады. Қоздырушысының денеге бойлауына ауыздың кілегей қабығының бүлінуі, ішек-қарынның қабынуы, кейбір гельминтоз аурулары жағдай жасайды. Қойларға негізінен тері арқылы қырыққан кезде жұғады. Ауру өте жіті өтетіндіктен ем көбінесе нәтиже бермейді. Тек қана уақытылы, алғашқы белгілері біліне бастағанда жүргізілген ем нәтижелі болады. Емдеу үшін антибиотиктер қолданылады. Негізінен малды балшықты, ағынсыз су көздерін суаруға, сазды жайылымдарға жаюға, топырақпен былғанған жемшөп беруге болмайды. Ферма мен жайылым территориясының санитариялық-гигиеналық жағдайына үнемі бақылау жасап, жануарларды жарақаттанудан сақтау керек. Қарасанға диагноз індеттанулық деректер, клиникалық белгілер (сықырлайтынісіну, денеқызуы, ақсау), патологоанатомиялық өзгерістер және зертханалық зерттеулер нәтижелерінің негізінде қойылады.
Қарасанның алдын алу мақсатында мынандай шаралар жүргізіледі: мал орындарының санитарлық жағдайын жақсарту және оны қоршау жұмыстарын жүргізу. Қарасаннан өлген мал көмілген жерлердің топырағын залалсыздандыру, балшықтанған жайылымдарды және шөп шабатын жерлерді құрғату, суаттарды қалпына келтіру, мал су ішетін зақымданған немесе күдікті суаттарды жабу, мал союға, еріксізден сойылған мал етін және өнімдерін ветеринариялық маманның рұқсатынсыз сатуға тиым салу, өлген мал жатқан, ауру мал тұрған жерді, бөлмелерді, ауланы тазалау және дезинфекциялау.
Б.ЕРБОСЫН,
«Жамбыл облысы әкімдігінің ветеринария басқармасының Шу ауданының Ветеринариялық станциясы» ШЖҚ КМК-ны мал дәрігері.
