300 миллион жыл бұрын планетамызда мекендеген алғашқы жәндіктердің бірі – инеліктер деседі. Бүгінгі материалымызда назарларыңызға ерекше жәндіктер туралы деректер ұсынамыз.
Инеліктер – ұшып бара жатып аулаған жәндіктермен қоректенетін белсенді жыртқыштар. Антарктиданы қоспағанда, дүние жүзінде кеңінен таралған. Инеліктердің адамдар үшін маңызы зор. Олар қансорғыш жәндіктердің, ауыл шаруашылығы мен орман шаруашылығының бірқатар зиянкестерінің санын реттеуге ықпал етеді.
Инеліктер туралы ең қызықты деректер:
1. Инелікте ең күрделі «ұшу аппараты» бар. Оның өз бетінше басқара алатын 2 жұп қанаты бар. Инелік алға, артқа, жан-жаққа ұша алады, орнында қалықтап тұра алады.
2. Осыдан 300 миллион жыл бұрын жер бетінде көлемі итпен бірдей болатын инеліктер өмір сүрген. Тас дәуірінде өте үлкен жәндіктер тіршілік еткен, мысалы, меганевра инелігі (Meganeura) – қанаттары 70 сантиметр, кейбір ғалымдар тіпті 1 метрге дейін жетеді деп есептейді.
3. Қазір планетада инеліктердің 6000-нан астам түрі өмір сүреді, кейде жаңа түрлерінің табылғаны туралы жаңалықтар пайда болады. Олардың ең үлкенінің ұзындығы 12 сантиметрге жетеді.
4. Аналығы жұмыртқаларын тоғанға салады. Инеліктердің дернәсілдері жылдам, ашқарақ болып келеді және су қоймасының кішкентай тұрғындары үшін өте қауіпті. Олар бір жылдай су астында өмір сүреді, содан кейін дернәсіл су қоймасынан құрлыққа шығып, тасты немесе жағалаудағы өсімдікті таңдап, қатып қалады. Инелік ескі терісінен арылып, қанаттарын кеңінен ашады.
5. Қорек іздеп шыққан кезде инеліктер олжасын ұстап алып, ұшып кетпес үшін қанатын тістерімен жұлып алады. Дегенмен инеліктер адамды шаға алмайды. Себебі олардың басым көпшілігінің шағуға шамалары жетпейді.
6. Жәндіктердің көпшілігінде айналаның панорамалық көрінісін беретін көп қырлы көздері болады. Инеліктердің 30 000 қырлары бар. Әрбір қыры – омматидий өз бейнесін жасап, инеліктердің миы көрнекі нейрондарды пайдалана отырып, мыңдаған кескіндерді бір суретке біріктіреді. Инелік айналасында болып жатқанның бәрін бүйірінен де, алдынан да, артынан да көреді. Жәндіктер арасында оның көру қабілеті ең жақсы.
7. Ұлыбритания мен Ирландияның зерттеушілері инеліктердің тіршілік ету ортасының өзгеріп жатқанын байқады: бүгінде жәндіктер солтүстікке қарай ығысуда. Ғалымдар мұны климаттың өзгеруі мен құрғақшылықпен байланыстырады.
https://stan.kz/inelik-turali-7-kizikti-derek-359827/
