Шымкент қаласының жер көлемі 117 мың гектарды құрайды. Оның 50 мыңға жуығы ауыл шаруашылығына тиесілі. Яғни, егістік алқап. Бүгінде осынша гектар жердің иелері, яғни шаруалар билікке уәжін жеткізе алмай жүр.
Қаулы 3 жылдан кейін таныстырылған
Шымкент қаласы 2018 жылы мегаполис мәртебесіне ие болғаны белгілі. Сол жылдан бері мүлік және жер салығы бойынша ел арасында біраз дау-дамай болғаны рас.
Себебі Шымкент қаласының республикалық қала мәртебесіне ие болуына байланысты «Азаматтарға арналған Үкімет» мемлекеттік корпорациясының ұсынысымен салық көлемі артқан. Осылайша, 2019 жылы мүліктің 1 шаршы метрінің бағалау құны 36 мың теңгеден 60 мың теңгеге өскен. Республикалық қала мәртебесінің коэффициенті бойынша мүлік және жер салығы да еселенген. Шаруалар бұған үзілді-кесілді қарсы.
Қала мәртебесінің өзгеруіне байланысты барлық жер, соның ішінде ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлер де елді мекен жерлерінің құрамына өткен. Жер кодексінің 107-бабына сәйкес елді мекендер жерінің құрамында ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер санаты қаралмаған. Қазір бұл ауылшаруашылық пайдалану жерлері болып есептеледі. Осыған байланысты қала аумағында Салық кодексінің 505-бабында белгіленген базалық мөлшерлемелер қолданылады. Сонымен қатар Шымкент қаласы бойынша тұрғын үй қоры, соның ішінде құрылыстар алып жатқан жерлерді қоспағанда, елді мекендердің жерлеріне базалық мөлшерлеме белгіленеді және оның жанындағы құрылыстар 9,17 теңгені құрайды. Осылайша, 1 гектар жер учаскесі үшін базалық мөлшерлеме 91 700 теңге құраған. Яғни, қаланың барлық жері үшін базалық мөлшерлеме теңестіріліп, бірыңғай болған.
Қала фермерлері үшін бұл өте үлкен сома. Олар жыл бойы өнім алғанның өзінде мұндай салықты төлей алмайды. Сондықтан шымкенттік шаруалар иелігіндегі жерді мемлекетке қайтара салуды құп көреді. Бірер жылдан бері құрғақшылық пен ағын су тапшылығын көрген диқандардың гектарына 91 мың 700 теңге салық төлегісі келмейді.
«Агросервис БМБ» шаруа қожалығының төрағасы Манасбай Бекбауов ауылшаруашылық жерлеріне бекітілген салық көлемі кәсіпкерлердікімен бірдей болып кеткеніне қынжылады. «Мәселен, қала ішіндегі кішкене ғана дүңгіршектерге бұл есептеу сай келетін шығар. Ал гектар-гектар жері бар шаруалар мұндай қаржыны төлей алмайды. Пайдаға шылқып отырған жоқпыз. Мемлекет беріп отырған кейбір субсидияның өзіне қол жеткізе алмаймыз. Бізді жерлерді солтүстіктің жерлерімен салыстыруға келмейді. Оңтүстікте құрғақшылық. Шаруалар «шықпа жаным, шықпаның» күйін кешіп жүр», – дейді ол.
Қызығы, 2019 жылы бекітіліп қойған жер салығы шаруаларға 2021 жылдың желтоқсанында хабарланған. Енді 2019 жылдан бергі салықты төлеу міндеттеліп отыр. Бәрінен бұрын шаруаларды ашындырып отырған да осы жағдай. «Бізді күйдіріп отырғаны, қаулының қабылданғанынан қаланың әкімдігі, Ауыл шаруашылығы басқармасы, тіпті Мемлекеттік кірістер басқармасы да хабарсыз. Бізге ескертпеген. Егер ертерек ескертілгенде біз жерімізді кері өткізіп жіберер едік. Енді 3 жыл бойғы қарыз миллиард теңгеден асады. Соттатып жіберсе де, мұны төлей алмаймыз», – дейді Манасбай Бекбауов.
230 теңгеден 92 мың теңгеге
Қаратау аудандық Фермерлер одағының төрағасы Тахирбек Нишанбаев бұрын шаруалар бар болғаны жердің гектарына 230 теңге көлемінде төлеп жүрсе, оның енді бірден 92 мың теңгеге көтерілгені шаруаның жанына бататынын жеткізді. Қазір шаруалар ауылшаруашылық жерлерін тұрғын үй салуға пайдалану үшін сатып жатыр екен. Салдарынан тұрғын үй салуға арналған жер көбейіп, ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлер азаймақ.
Құзырлы органдар әзірге «салықты тез арада төлеңіздер» деп талап қоймады. Алайда түптің түбінде ол қарыз төленуі керек. Сондықтан шаруалар мәселені ушықтырмай, ертерек реттеп алуды қалайды. Десе де, шаруалардың мәселесі қаралған жиында жауаптылар құрғақ уәде беріп, бас шұлғумен жүрген көрінеді.
Шымкент қаласы
https://aikyn.kz/195080/zher-salygy-zhanga-batty/
