Қазақта тоқал мәселесі ертеде мүлдем сөз болмаған, тек табиғи дүние есептелген. Расында, тоқал алу — тек тоқтықтан ғана емес, керісінше, жоқтықтан да туындаған. Мысалы, әйелі сырқат еркектер тоқал алуға мәжбүр болған.
Жақсылық Мұратбектің ойынша: «Әйел — бірнешеу болып, күйеу — біреу болғандықтан, әйелдер арасында бәсекелестік болмай тұрмайды. Сондықтан, оларды «күндес» деп атаған. Әлі күнге дейін бұл сөздің мағынасының жақсы емес екенін қазақтың бәрі біледі. «Күндестің күлі де күндес» деген сөздің шығуы да тоқал алуға берілген баға. Сол себепті, тоқал алуға көбінесе әйелдерінің бәрін бөлек үй қылуға жағдайы жеткіліктілер ғана бара алған. Дегенмен, «дәулеттілердің бәрі тоқал алуға құмар болған» деу — жаңсақ пікір. Тоқал алудың да себептері әртүрлі болатын. Ең басты себеп — алғашқы жұбайынан бала көрмеген кезде тоқал алу. Тарихта бұндай жағдайлар белгілі.
Ал сіздердің пікірлеріңіз қандай?..»
БҰЛ СҰРАҚ — ЖЕҢІЛ ЕМЕС. Сонымен қатар, бұл — тек құмарлық пен төсектің тауқыметі ғана емес. Көбіне тоқал алудың себеп-салдарлары тереңде.
1. Денсаулық.
2. Ұрпақ.
3. Тұрмыс.
4. Тағдыр.
5. Сынақ.
Ежелден қазақ тоқал алушылыққа аса жауапты қараған. Тек, бүгін бұл мәселеге тым жеңіл мән беріп, тіпті, мазақ қылуға дейін жетті. Қазір қазақ ойдағыдай көбейе алмай отыр. Жастар арасына отбасының бұзылуы тым жиілеп барады.
Мемлекет пен қоғам — елдің ертеңін ойласа, жас шаңырақ пен ұрпақ жалғастығына байланысты дереу жаңа тұжырымдама жасауы керек. Халқы аз мемлекет — әлсіз мемлекет болып қалмақ. Жас отаулардың іргетасы сөгіліп, шаңырағы шытынамауы үшін берік отбасылық түйін қажет. Әрбір жас әрі отбасының, әрі Отанының алдындағы өзінің жауапкершілігін терең сезінуге тиіс.
Қажымұқан Ғабдолла
