Алаштанушы Тұрсын Жұртбай Әлихан жетекшілік еткен Алаш қозғалысының бес ұстанымы болды деп есептейді.
Бірінші ұстаным: жер, жер және жер. Жерсіз Отан жоқ. Әлихан Бөкейханның ұйғарымы бойынша «Қазақтың байырғы жерін қашан қазақтар өз бетінше ғылым мен техникаға сүйеніп толық игермейінше, жер жекеменшікке де, қоныстанушыларға да берілмейді». Яғни, жер – Отан, aл Отанды сатуға да, жекеменшікке айналдыруға да болмайды. Сол жер үшін әр қазақтың намысы жыртылып, ол жерге әр қазақтың тері мен қаны төгілген деген тұжырымға саяды (Бұл жерде айта кетер жайт, патша үкіметі жүргізген отарлау саясатының нәтижесінде тек 1895-1917 жыл аралығында ғана 1 млн-ға жуық адам Ресейдің ішкі өлкелерінен қазақ жеріне қоныстандырылып, барлығы 45 млн. десятина жер тартып алынған еді).
Екінші ұстаным: жердің астындағы, үстіндегі, аспанындағы барлық игілік қазақ мемлекетіне қызмет етуі керек. Ә. Бөкейханның айтуынша, «Оның әрбір түйір тасы әр қазақтың өңіріне түйме болып қадалу керек» болатын.
Үшінші ұстаным: Ә. Бөкейханның жобасы бойынша, «Қазақтың жерінде өндірілген «бір уыс жүн сол мемлекеттің азаматтарының үстіне тоқыма болып киілуі керек, яғни толықтай экономикалық тәуелсіздік пен бірлікке қол жеткізуге ұмтылуы тиіс».
Төртінші ұстаным: Қазақ мемлекетінде мемлекет құрушы ұлттың тіл, дін, діл үстемдігі болуы керек, яғни, Х. Досмұхамедовтің пайымдауына жүгінсек, «ұлттық мәдениет үстемдігі сақталуы» тиіс болатын.
Бесінші ұстаным: түпкі мақсат: тәуелсіз ғылымға, ұлттық салт-дәстүрге негізделген заңға сүйене отырып, Жапонияның үлгісіндегі ұлттық-демократиялық мемлекет құру еді.
Азамат Құмарбекұлы,
Өскемен қаласы.
