Өткен күн тарихқа айналады. Келер күн өткен күннің өткелдеріне қарайды. Уақыт дейтін әміршінің бұйрығынан тағдыр-талайымыздың да алыстап кете қоймасы анық. Ұшса сұңқардың қанаты талатын, шапса тұлпардың тұяғы тозатын ұлы даламыздың әрбір белесі, қырқасы, жотасы, белі ұлы тарихымызды болмысына көшіріп алған сұңғылалар. Кемерін бұзып аққан өзендердің жойқын мінезі, өзгеше арал сияқтанып сипатталатын көлдердің келбеті уақыттың әр ағыстарынан қалған естеліктер. Адамзатқа ортақ құндылықтар қазақ халқына да ортақ. Сондықтан, адамзаттың мұңы болып есептелетін дүниелердің барлығы да бізге тән.
Сонау ғасырларда «Қайран да менің Еділім» деп боздап көшкен халықтың, «Елім-айлап» еңіреген елдің бойындағы осы бір қайсарлық, мәрттік уақыттың түрлі толқуларынан бұзылған жоқ. Қайта өзіме ғана емес, өзгеге де болсын дейтін бекзат мінездің мағынасы одан әрі арта түсті. Тағдырдың тар жол, тайғақ кешуінде өзін жоғалтпаған, керісінше уақыттың ағысына қарсы жүріп, өзін шыңдай түскен қазақтың қанындағы қасиет қастерлеуге лайық.
Ұлы қазақ даласы алуан түрлі ұлы оқиғалардың мекені. Тұтас адамзат тарихының шежірелі өзегі. Барлық тылсымды тағдырынан өткеріп, барлық құпияны бойына сіңірген құнарлы топырақ тектілерді тудырды. Адамдықты ас ішкенмен ғана емес, арман кешкенмен өлшейтін біздің бабалардың арманы ұлы болды. Өзім дегенге өзегін суырып беруге дайын тұлғаларымыздың тектілігі тарихқа үлгі. Кешегі кер заманда өзі жылап жүрсе де, өзгені жұбатқан қазақтың қамқорлығы ерлікпен бірдей еді. Тағдырдың жазуымен жазықты болған өзге ұлт өкілдері қазақ жеріне келгенде, оларды төріне шығарып, алдына асын қойған, құрметті қонағы санаған жұрттың жасық болмағаны тағы белгілі. Өзі тағдырдың тепкісінде жүріп, өзгені өзегіне теппеген бұл даналықты дәл басып сипаттау да қиын. Малын емес, арын биік қоятын қазақтың ежелгі қасиетінен талай тұлғалар тектілік тұғырында қалыптасты. Бүгінде Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың жүргізіп отырған салиқалы саясаты қазақты тәуелсіздік дәуіріндегі жарқын жолға бастады. Ата-бабаларымыздан келе жатқан қасиет Елбасы саясатында да көрініс тапты. Тәуелсіздіктің тұтас тарихында жаңа дәуір басталды.
Елбасының балалық шағын бейнелейтін «Балалық шағымның аспаны» фильмінде мынадай бір көрініс бар. Сол бір қиын-қыстау кезеңде тұрмысы жұпыны ауылға келген өзге ұлт өкілдерін Әбіш қария үйіне паналатады. Бұл кезде қай қазақтың тіршілігі мәз еді. Кімнің мейманасы тасып, шекесі шылқып отыр еді. Бірақ, адам баласы адамдығын көрсетуі үшін, кісілігін танытуы үшін жүректің кеңдігі ғана жетеді екен. Қазақтың жанашыр бір перзенті ретінде Әбіш ақсақал олардың күйін түсініп, көмегін береді. Тағдыр талқысына ұшыраған балаларының маңдайынан сипап, әкелік қамқорлығын көрсетеді. Бұл ниеттің түзулігімен, жүректің кеңдігімен болған нәрсе. Даланың даналығын бойына сіңірген көрегендіктің көрінісі. Үлкен жүректі әкенің осы бір ұлағатын бала Сұлтан көреді. Кейіннен Сұлтан ер жетіп, ел ісіне араласа бастаған шағында да абзал әкенің бұл өсиеті алдынан шықты. Ал, мемлекеттің тізгінін қолына алған тұста да бала күнінде көрген бұл көрініс кемелденіп, кемеңгерлікке ұласты. Қазақтың «Ұяда не көрсең, ұшқанда соны ілесің» деген аталы сөзі текке айтылмаған. Әрбір адам ұрпағына салиқалы, сауатты тәрбие беру үшін сөзімен де, ісімен де жарқын үлгі көрсетуі тиіс. Кісінің алдын кесе өтпейтін кісілік, адамның тағдырына қиянат жасамайтын адалдық секілді қасиеттердің барлығы да сонда ұрпағының бойынан табылады. Нұрсұлтан Әбішұлының бала күнінде көрген бұл қымбат көріністері қазақ халқының бақытты ғұмыр кешуі жолында, тәуелсіздігінің мәңгілік болуы жолында пайдаға асты. Қашанда әке балаға сыншы. Кейбір өнегелі нәрсені баласының ой қорытып, ақыл алуы үшін де жасайды. Ал есті бала, халықтың қамын ойлауға тиісті бала шәкірт мұны міндетті түрде өзінің бойына сіңіреді. Нұрсұлтан Назарбаевтың өнегелі өмір жолында Әбіш қарияның орны ерекше.
«Әке көрген оқ жонар» дейді қазақ. Қалың халықтың қамын жейтін ұл үшін әке ұлағаты сол тәуекелдің бастау көзі. Қайнар бұлағы. Ұрпақтың санасында қалыптасатын ұлт тағдырына қатысты сурет. Негізгі тәрбие бәрібір ұлттан алыс кетпейді. Сол тәрбие иесінің өмірлік құндылығы адам, адамның өмірі болып қала бермек. Нұрсұлтан Назарбаев Қазақстанда тұратын өзге ұлт өкілдеріне қамқорлық көрсету арқылы ана тіліміздің, салт-дәстүріміздің мәртебесін арттырып келеді. Ата-бабаларымыздан қалған құндылықтарды дәріптеп отыр. Елбасының жалпы адам құндылығы туралы ойлары әлемге әйгіленді. Ұлт көшбасшысының Абайдың «Адамзаттың бәрін сүй, бауырым деп» концепциясына сай саясат жүргізуі халқымыздың дархандығын, кеңпейілділігін көрсетеді. Елімізде тұрып жатқан түрлі ұлт өкілдерінің де Нұрсұлтан Әбішұлына деген алғысы шексіз. Жер әлемдегі жалғыз Отанымыз Қазақстан деп білген олар талай уақыттан бері қазақтың рухында тәрбиеленді. Қазақша ойлап, қазақ тілінде сөйлеп келеді.
Жалпы, адам құндылығы әлемде бірінші орында болуы тиіс. Түрлі байлықтың көздері адам өмірінің жанында ештеңе де емес. Сондықтан, жаппай ядролық қырып-жоюдан бас тартып, әлемді қарусыздандыру мәселесі өзекті. Әлемді қарусыздандыруды бірінші болып қолдап, ядролық қарудан саналы түрде бас тартқан Қазақстан мемлекеті дамудың даңғыл жолына түсіп, әлем халықтарының қызығушылығын тудырды. Ал Елбасының «Әлем. ХХІ ғасыр» манифесі әлемдегі алып ел басшыларына ой салды. Елбасы, Халық, Тәуелсіздік деген үштұғырлы формулаға негізделген Президент саясаты халықты жарқын болашаққа бастады. Тәуелсіздіктің жиырма сегіз жыл бедерінде қазақ қоғамында жасампаздық пен келісім көрініс тапты. Елбасы манифесіндегі басты ой құндылығы – адам адамдық қалпын сақтап, соғыс өртінен аулақ болу. Нұрсұлтан Әбішұлы Вашингтондағы Ядролық қауіпсіздік жөніндегі саммитте әлем халықтарының басшыларын осы мәмілеге шақырды. Әрі бұл ұсыныс қызу қолдауға ие болды. Бұл қазақстандық үлгіні бүгінде шет мемлекеттер де жан-жақты зерделеуде. Осынау құндылықты қалыптастыруда Елбасы өз қолымен құрған Қазақстан халқы Ассамблеясының тарихи рөлі зор. Рухы биік біртұтас ұлттардың дамыған жетекші елге айналатынын әлемдік тарихи тәжірибе көрсетіп отыр. Ал, ел тарихындағы ең ауқымды реформа Болашағы Біртұтас Ұлт құруға жетелейді. Одан кейін еліміздегі халықтың рухани сұранысынан туындаған «Мәңгілік Ел» идеясы елдігімізді одан әрі танытып, егемендігімізді нығайта түседі. Әлемдегі түрлі толқулар барысында қазақ мемлекеті сабырлы қалпын сақтап отырғаны да идея бастау алған топырақтың қасиетінде, Елбасы саясатында болып отыр.
Бүгінгі таңда қазақ халқының тәуелсіздігі тұғырланып, егемендігі еңселеніп, азаттығы арайлап келеді. Ұзақ жылдардағы өліара кезеңнен кейін ұлы даламыздың ұлылығы қайта жаңғырды. Қара жердің қасиетін ұғынып, бабалардың өсиетін түйсінген қазақтың қадір-қасиеті әлем алдында артты. Өзгені сыйлаған ел өзін де сыйлатады. Бүгінде қазақ жерінде бірлігі жарасып, татулықты ту еткен талай ұлт өкілдерінің мақсаты ортақ, мүддесі ортақ. Арқа төсінен салынған айшықты Астана, әлем елдерінің назарын аударған еңселі Елорда Қазақстанда тұратын баршаның ортақ жетістігі. Күн сайын дамып, сәт сайын өркендеп келе жатқан еліміздің жетістігі, Елбасының әлемді таңдандырған идеялары ортақ құндылығымыз. Қазақ даласынан бұдан кейін де қарапайым отбасында туып, қараорман қазақтың қамын ойлаған қайраткер ұлдардың шықпауы мүмкін емес. Қазақстанда күн кешіп келе жатқан әрбір жасқа Елбасының жүріп өткен өмір жолы, бүгінгі биігі, саясаты жарқын үлгі. Адамзаттық, ғаламзаттық мәселелерден бастап, елдік, ұлттық мүдделер аясында қазақпен тағдыр тоғыстырған Елбасы, халықтың өз ішінен шыққан қайраткер халықпен бірге жасай береді.
Көпұлтты мемлекеттің көңіл көкжиегінде жарқыраған сәулелі шырақ тарихқа жарығын түсіреді. Көптеген тағдырларды танытады. Аспанымызда қалықтап ұшқан бейбітшіліктің бақ құсы, татулықтың ақ көгершіні жаңа заман жастарына өнеге болмақ. Тіршілікті талас-тартыстың емес, тектіліктің төріне айналдырған қазақтың жұлдызы оңынан туып, жарқырап тұр. Бір үйдің баласындай болған бақытты ғұмырдың баянды боларына сенім мол.
Саян Тілеужан
