Кейінгі жылдары Тараз қаласы тотыдай таранып, түрлене түскені жасырын емес. Бұрнағы кезі болашағы бұлынғыр көрінгендей нысандардың бойына қайта қан жүгіріп, тынысы ашыла түскені де рас. Бағдарын тапқан мұндай бастамаларға қарапайым халық та дән риза. Бұл әрине ең бірінші жүйелі жұмыс пен тындырымды тірліктің жемісі екені даусыз. Міне, осынау ауқымды жұмыстар мен алда тұрған мақсатты міндеттер жайында өткен аптада Тараз қаласының әкімі Ғалымжан Әбдірайымов халық алдындағы қорытынды есепті жиынында жан-жақты баян етті.
Жалпы Ғалымжан Райылұлының сөзіне сүйенсек, өндіріс саласында жыл ішінде 240,2 миллиард теңгенің өнімі өндіріліп, орындалған индекс көрсеткіші 101,1 пайызды құраған. Оның басым бөлігі химия өндірісі саласына тиесілі.
Инвестиция тарту бағытына келер болсақ, қаланың қазынасына құйылған қаржы көлемі 69,3 миллиард теңгеге жеткен. Бұл 2017 жылмен салыстырғанда 39,8 пайыздық өсімді көрсетіп отыр. Еліміздегі өзге шаһарлармен салыстырғанда Тараз қаласы инвестиция тарту көрсеткіші бойынша 11-орынға тұрақтаған. Енді келешекте қаладағы айналмалы тас жолының бойында орналасқан 36 гектар жер теліміне индустриалды аймақ құру жоспарлануда. Бұдан бөлек, Елбасының «қарапайым заттар экономикасын» қалыптастыру тапсырмасына орай отандық кәсіпорындарда халық көп тұтынатын тауарлар тізбесін жасау жұмыстарына көңіл бөлінуде.
Былтыр көтерме сауда тауар айналымы 155,9 миллиард теңгені құрап, нақты көлем индексі 110,2 пайызға жеткен. Ал бөлшек сауда тауар айналымы 218,6 миллиард теңгелік межені көрсеткен.
– Алдағы уақытта осы көрсеткіштердің өсуіне ықпал ететін жалпы аумағы 74 мың шаршы метрді құрайтын «MART» сауда ойын-сауық орталығының құрылысы толықтай аяқталып, наурыз айында іске қосылуы жоспарлануда.
Жалпы алғанда 2018 жылы 21,6 мың шаршы метрді құрайтын 423 бизнестің коммерциялық нысандары іске қосылып қабылданған болса, салыстырмалы түрде 2017 жылы 20,5 мың шаршы метр аумақты алып жатқан 369 кәсіптік нысан іске кірісті. Сонымен бірге, жүргізілген инвентаризацияның нәтижесінде коммерциялық мақсаттағы игерілмей және нысаналы мақсаты бойынша пайдаланбай жатқан 123 жер телімдері анықталып, облыс әкімдігінің жерлерді пайдалану және қорғалуын бақылау басқармасы тарапынан шара қолдану үшін тексеру жұмыстары жүргізілуде.
Бизнесті дамытуға қолайлы жағдай туғызу мақсатында Астана қаласы тәжірибесі негізінде «Көше саудасы – 100 орын» жобасы іске асырылуда.
Қазіргі кезде бір типті дүңгіршектердің эскизі бекітіліп, «Тараз» әлеуметтік кәсіпкерлік корпорациясы арқылы 32 жер телімдері жеке кәсіпкерлерге жалға берілді, тағы 61-нің құжаттары рәсімделуде, — деді қала әкімі.
Тараз қаласының 2025 жылға арналған дамуының бас жоспары 2010 жылы бекітілгені белгілі. Бүгінгі күні бас жоспардағы қайта жаңғыртылатын аумақтардың сызбасы әзірленіп отыр. Оның алғашқы кезеңі қала орталығындағы 102 гектар, «Тектұрмас» тарихи-мемориалдық кешенінің 59 гектары, «Арай» тұрғын алқабының 241 гектары және «Көлтоған», «Жиделі», «Қарасай», «Қызыл-Абад» тұрғын алқаптарының 556 гектарын қамтыған.
Шаһардағы өзекті мәселелердің бірі — «Құмшағал», «Шөлдала» тұрғын алқаптары аумағында орналасқан 28 саяжайға «тұрғын алқап» мәртебесін беру жайы да бүгінде егжей-тегжейлі зерделенуде. Болашақта бас жоспарды толықтай орындау үшін 7072 гектар жерді мақсатты пайдалану көзделіп отыр.
Бұдан бөлек, «қызыл сызық» ережесін бұзып, құрылыс нысандарын анықтау жұмыстары да жүйелі жүргізілуде. Нәтижесінде былтыр бекітілген нормаға сай келмейтін 26 нысан иелеріне хаттама толтырылса, 5 кәсіпкердің заң бұзушылығы сот қарауына жолданған. Ал бір ғимарат бойынша сот шешімімен бұзу жұмыстары басталса, 4 нысанның иелері өз еркімен олқылықтардың орнын толтырған.
Есепті жыл ішінде Тараз қаласындағы құрылыс жұмыстарының көлемі 43,7 миллиард теңгені құраған. «Өңірлерді дамытудың 2020 жылға дейінгі» мемлекеттік бағдарламасы аясында «Барысхан» және «Бурыл А,Б,В» тұрғын алқаптарына сервистік су желілерін жүргізу жұмыстары басталды. Құрылыс жұмыстары 2021 жылы толықтай аяқталады деп күтілуде. Бұдан бөлек, «Барысхан» алқабын электр жарығымен қамтамасыз ету, жылу магистралін қайта жаңғырту және «Арай» тұрғын алқабының жолдары мен тротуарлары, сыртқы жарықтандыру, арық желілерінің құрылысы және тұрғын үй алаңшаларын абаттандыру жұмыстары да биылғы жылға межеленіп отыр.
Ал Қала құрылысы кеңесінде белгіленген жоспарға сай «Шалғай Қарасу» тұрғын алқаптарын, 28 саяжай мен «Құмшағал», «Шөлдала», «Көлтоған», «Қызыл-Абад», «Казарма», «Жиделі» алқаптарын және «Құмшағал» станциясын электрмен, газбен және сумен қамтамасыз ету бойынша жобалық сметалық құжаттамалары әзірленіп, орындалуы 2020-2021 жылдарға көзделуде. Сондай-ақ «Тектұрмас», «Қарасай», «Родничок», «Ақжол», «Қайнар» және «Мичуринец» алқаптарын ауызсумен қамтамасыз ету бойынша жобалық сметалық құжаттамалары әзірленіп, 2020-2022 жылдарға дейін кезең-кезеңімен еңсерілетін болады.
Тағы бір айта кетерлігі, үстіміздегі жылы Төле би даңғылы бойында жаяу жүргіншілерге арналған «Арбат» құрылысы жүргізіледі. Бұл мақсаттағы жұмыстарды толықтай іске асыру үшін жолаушылар тасымалдайтын 26 қоғамдық көліктердің бағыты өзгертіліп, «Арбат» аумағын айналып өту шаралары қолға алынбақ.
– Алда тұрған ауқымды жұмыстардың тағы бірі – кезекте тұрған азаматтарды пәтермен қамту және тұрғын үй салуға жер телімін бөлу болып отыр. Қазіргі таңда қала бойынша тұрғын үй кезегінде 16573 адам тұр. Ал жеке тұрғын үй құрылысын жүргізу үшін жер теліміне 70057 азамат өтініш білдірген.
Былтыр жалпы 1040 пәтер пайдалануға берілді. Атап айтсақ, «Нұрлы жер» мемлекеттік бағдарламасы аясында 3 арендалық әлеуметтік тұрғын үйдің кілті тапсырылды.Одан бөлек, №15 ықшамауданынан 80 пәтерлі 10 кредиттік үй өз иелерін тапты. Енді ағымдағы жылы №15 ықшамауданынан 80 пәтерлі 5 арендалық тұрғын үйдің құрылысы жүргізіледі. Одан бөлек, аталған алқапта 80 пәтерлі 9 үй және 60 пәтерлі 11 кредиттік үйлердің құрылысы басталады. Аталған үйлердің құрылысын толықтай аяқтау 2019-2020 жылдарға жоспарланып отыр. Және облыс әкімінің тапсырмасына сай тапсырылған үйлердің бірінші қабаттарын коммерциялық мақсатта пайдалану көзделуде.
Жеке тұрғын үйлер құрылысына келсек, Ы.Сүлейменов көшесінің соңынан жеке инвесторлар есебінен бірыңғай сәндік нұсқадағы коттедждік үйлердің құрылысын жүргізуге 555 жер телімі белгіленіп отыр. Оның 255-не мердігермен келісімшарт жасалса, 30-ының құрылысы басталды, 5 үй пайдалануға берілді. Ал өз есебінен тұрғын үй құрылысын жүргізу үшін жер теліміне өтінім бергендерге қала аумағынан 4 алаң дайындалуда, – деді Ғалымжан Райылұлы.
Бұдан кейін, қала басшысы облыс әкімінің тікелей бақылауымен өткен жылы облыс орталығын көркейту бағытында атқарылған жұмыстарға жан-жақты тоқталды.
– Былтыр Б.Момышұлы атындағы «Жеңіс» саябағы мен Қ.Рысқұлбеков атындағы саябақ, «Желтоқсан» аллеясы мен темір жол бекеті алдындағы «Көне-Тараз» сквері, «Үшбұлақ» каналы жағалауының 1-ші кезеңі, «Достық» алаңындағы және облыстық әкімшілік алдындағы су бұрқақтары мен алаңдары және жаңартылған «Жамбыл» ескерткіші облыс әкімдігі ғимаратының алдына орнатылды.
Бұл жұмыстар өз кезегінде 2019 жылы Төле би даңғылының бойымен Сыпатай батыр көшесінен бастап «Қарахан» кесенесіне дейінгі сквері, жаяу жүргіншілер аймағы мен аллеясы, «Тараз-Арена» кешенінің маңындағы «Даңқты спортшылар» аллеясы және «Мамыр» саябағын абаттандыру мен «Көне-Тараз» кешенінің маңында биіктігі 35 метрден тұратын «Сағат» стелласын орнату жұмыстарымен жалғасын табады.
Қаланы одан ары көркейту және туризмді дамыту мақсатында 2019 жылы бірнеше жаңа нысандардың құрылыстары, оның ішінде «Шахристан» тарихи кешенінде өлкетану мұражайын, «Ретро-фестиваль» амфитеатрын, көрме павильонын, көркем сурет галереясын, қолөнер шеберханалары мен «Руханият» орталығын салу көзделуде .
Ал №15 ықшамауданындағы Оқушылар сарайы, жеңіл атлетика манежі және гимнастикалық спорт кешені, Неке қию сарайы мен Салтанат сарайының құрылыстарына жеке инвесторларды жұмылдыру жоспарлануда.
Сонымен бірге, облыс әкімінің тапсырмасы бойынша алдағы келе жатқан Наурыз мейрамына облыс және қала тұрғындарына тарту ретінде Сүлейменов көшесінің бойындағы «Атшабар» аллеясын абаттандыру жұмыстары аяқталатын болады. Бұл жобаларға «Туған жер» бағдарламасы аясында «АрайСтройМаркет-2003» және «Табыс жоба» ЖШС-лары өз үлестерін қосуда. Аймақ басшысы Асқар Мырзахметовтің ұсынысымен аллея атауы «Жастар аллеясы» болып өзгертіледі, – деді қала әкімі.
Жалпы «Жастар аллеясына» «Білім», «Қарахан – Айша бибі» стеллалары мен заманауи субұрқақ орнатылады. Сондай-ақ аллеяның ортаңғы бөлігінде жастар үшін ғаламтор желісіне үздіксіз қосылуға мүмкіндік беретін интернет-кафе бой көтерсе, көлемі 6,7х6,7 метр LED-экран қойылып, жаз мезгілінде концерттер мен кино көрсетілетін болады. Бұл «Жастар жылына» жасалған теңдессіз тарту болмақ.
Қала әкімі өз баяндамасында сондай-ақ «Цифрлық Қазақстан» бағдарламасы аясында білім ордаларына енгізіліп жатқан «қауіпсіз мектеп» жобалары мен ашылып жатқан робототехника сыныптары, қала көшелеріне қойылып жатқан «ақылды» бағдаршамдар, «ақылды жарықтандыру» қондырғылары және қоғамдық көліктерде қолданылып жүрген GPS-навигациясы жайында кеңінен әңгімеледі. Сондай-ақ мәдениет, құқық, спорт, әлеуметтік салалардағы да оң өзгерістер мен межелі міндеттерді тіл тиек етіп, бұл бағыттағы жұмыстар биыл айрықша қарқын алатындығын айтты.
Есепті баяндама тыңдалғаннан кейін жарыссөз кезеңіне кезек беріліп, бірқатар тұрғындар көкейлерінде жүрген сауалдарын қала әкіміне қойды. Ең алдымен «Шалғай Қарасу» алқабының тұрғыны Қ.Шаханов алқапқа жаңа мектеп салуды сұраса, әкім бұл мәселе қаланың бас жоспары негізінде қаралып жатқанын айтты. Ал Әйтеке би көшесінің тұрғыны Н.Досанова №3 емханада оларға бекітілген учаскелік дәрігердің жоқтығын мәселе етіп көтерсе, Ғалымжан Райылұлы жақын арада бұл олқылықтың орнын толтыруға уәде етті. «Қаратау» ықшамауданының тұрғыны Р.Итқұлова учаскелік полицейлердің жұмысын сынға алса, осы ауданның тағы бір тұрғыны Т.Әмірхан №29 үйдің жанында орналасқан жанар-жағармай бекетін басқа жерге ауыстыруға қол ұшын беруді сұранды. Шаһар басшысы бұл мәселелер де заң шеңберінде шешілетінін жеткізді.
Өз кезегінде қала тұрғындары О.Үскенбаева қоғамдық көліктердің қозғалысын реттеуді өтінсе, Р.Бескемпірова «Мамыр» саябағына қашан жаңғырту жұмыстары жүргізілетіндігін сұрады. Ал жас депутат С.Берікқожа қала көлемінде қайырымдылық қорын құру, жастардың қалтасы көтере алатын үйлердің құрылысын жүргізу, кәсіпкерлердің көмегімен жалдамалы жатақханалар ашу сынды бірқатар ұсыныстарын ортаға салды. Мұндай бастамаларды қала әкімі құп көретіндігін айтып, алдағы уақытта жан-жақты зерделенетінін жеткізді.
Ал есепті жиынды қорытындылаған облыс әкімі Асқар Мырзахметов жалпы шаһарда индикаторлық көрсеткіш негізінде жүйелі жұмыс бар болғанымен, әлі де болса ширата түсетін тірліктер жетерлік екенін ескертті. Және қала басшысына ең алдымен тұрғындардың көтеріп отырған әлеуметтік мәселелеріне баса назар аударуды тапсырды.
Саятхан Сатылғанов
